با اصول مهم فرزندپروری آشنا شوید.
اصول مهم در فرزندپروری یکی از مشکلات جدی والدین آگاهی از راه و روش‌هایی است که با کمک آن‌ها به تربیت فرزندانشان بپردازند.
خیلی از والدین آگاه و علاقمند همواره می‌پرسند چگونه فرزندمان را تربیت کنیم؟ تا چه حد سختگیر باشیم؟ تا چه اندازه به آن‌ها محبت کنیم؟ اصولا چه رفتارهایی در کودکانمان عادی است؟ با مطالعه دقیق این مقاله با اصول مهم فرزندپروری آشنا شوید و آن را در تربیت فرزندانتان به کار گیرید.
به همین دلیل بهترین راه پرسش والدین از متخصصان و دریافت راهنمایی از آنهاست که البته والدین باید علاقمند بوده و تلاش کنند این رهنمودها را بکار ببندند.
در مورد سبک‌های فرزندپروری بیشتر بدانید.
نقش اصول فرزندپروری در تربیت کودک
اصول مهم در فرزندپروری نقش بسیار مهمی در تربیت کودکان دارند. این اصول شامل:
عشق و اهمیت: ارائه عشق، حمایت و اهمیت به کودکان برای سلامت روانی و احساس امنیت ضروری است.
تعیین مرزها و قوانین: تدوین قوانین مناسب با سن کودک و اجرای مرزهای واضح برای ایجاد نظم و تربیت مسئولانه.
تشویق به خودکنترل: ارتقاء مهارت‌های خودکنترل در کودکان برای تقویت استقلال و اعتماد به نفس.
آموزش همدلی و احترام: آموزش همدلی، احترام به دیگران و توسعه مهارت‌های اجتماعی در کودکان.
توجه به نیازها و علاقه‌ها: درک نیازها، توانمندی‌ها و علاقه‌های کودکان و ارتقاء بهره‌وری از این عناصر در تربیت.
ارتباط فعال با کودک: حضور فعال و مشارکت در زندگی روزمره کودکان برای ایجاد ارتباط قوی و نزدیک با آن‌ها.
آموزش مسئولیت: آموزش مفهوم مسئولیت و توجه به تبعات اعمال برای تربیت فرد مسئول.
انعطاف‌پذیری و تطابق: توانایی در تطابق با نیازها و تغییرات کودکان و ارائه انعطاف‌پذیری در مواقع مختلف.
این اصول با همکاری و پیشبرد مستمر، به رشد و تربیت سالم و هماهنگ کودکان کمک می‌کنند.
مرکز پرستاری، مراقبت و نگهداری از کودک نیکو حامیان ایرانیان با سال‌ها تجربه در زمینه مراقبت و نگهداری از کودک در منزل؛ دغدغه‌های والدین را به صورت علمی کاوش و بررسی نموده و جهت آموزش والدین، مربیان و پرستاران کودک مقالات مختلفی در این زمینه را منتشر نموده است. امیدواریم بتوانیم گام کوچکی در راستاری ارتقا رشد و پرورش فرزندان این سرزمین برداریم.
هر اندازه به فرزندانتان محبت کنید زیاد نیست
فرزندان در هر سنی باشند، نیاز دارند مهر و محبت والدینشان را دریافت کنند اما مسلماً شکل ظاهری ابراز محبت در سنین مختلف متفاوت بوده و متناسب با آن سن تغییر می‌یابد.
یکی از مشکلات که به ویژه در سنین پایین تر مشاهده می‌گردد کاربرد اصطلاح متداول دختر خوب دختر بد؛ پسر خوب پسر بد می‌باشد که مسلماً برای اکثر ما آشنا است.
بسیاری از اوقات والدین به جای آنکه رفتارهای خوب یا بد کودکان را مورد خطاب قرار دهند کل شخصیت وجودی فرزند را با گفتن کلمات متداول دختر خوب یا دختر بد؛ پسر خوب یا پسر بد خطاب قرار می‌دهند. توصیه می‌گردد بطور مشخص نارضایتی خود را نسبت به رفتار نامطلوب نشان دهید.
در واقع، فرزندان نیاز دارند بدانند که همیشه والدینشان آن‌ها را می‌خواهند حتی اگر مرتکب خطا یا اشتباهات عمدی شوند. در چنین مواقعی باید رفتارشان مورد بازخواست قرار گیرد و نه کل شخصیت آن‌ها؛ به همین دلیل روانشناسان و متخصصان در امر پرورش کودک اصطلاحاً می‌گویند به فرزندانتان محبت و توجه مثبت نامشروط نشان دهید.
با مراحل رشد کودک آشنا شوید.
ارتباط با مشاورین و روانشناسان کودک
مشاوران و روانشناسان آموزش دیده موسسه خدمات توانبخشی نیکو حامیان با استفاده از فنون و مهارت‌های مشاوره تلفنی بصورت رایگان با احترام به حفظ اسرار آماده پاسخگویی در ساعات اداری می‌باشند.
محبت را مشروط به رفتارهای کودک نکنید.
کودکان باید مطمئن باشد که اگر، حتی از رفتار اشتباه آن‌ها ناراحت هستید اما خود آن‌ها را دوست دارید و آن‌ها را حمایت و راهنمایی خواهید کرد.
اشتباه نگیرید محبت کردن به معنای نداشتن قانون نیست.
آیا محبت بیش از حد فرزندان را لوس و ننر بار می‌آورد؟ عدم تنبیه به معنای عدم واکنش مناسب نسبت به خطاهای کودکان نیست.
ابزار محبت برحسب سنین و موقعیت‌های مختلف می‌تواند به شیوه‌های نوازش کردن و در آغوش کشیدن فرزند باشد یا می‌تواند به این شکل باشد که پیشرفت و موفقیت‌های فرزندانتان را ستایش کنید. در هر حال، به نیازهای عاطفی فرزندانتان پاسخ بدهید و فضای امن و ایمن ایجاد کنید.
لازم به یادآوری است از آنجا که شرایط کنونی جامعه با تغییرات و پیچیدگی‌های فرهنگی همراه است. این امر موجب شده تا متأسفانه افراد زیادی بارها در طی روز دچار عصبانیت و خشم شوند که مسلماً پیامدهای آن متعدد بوده و به روابط بین فردی نیز آسیب می‌زند.
تاثیر پرخاشگری و تنبیه در کودک
والدین به دنبال اشتباهات یا بدرفتاری‌های فرزندان شدیدا عصبانی می‌شوند که اغلب نیز به پرخاشگری می‌انجامد، مانند: ناسزاگویی یا تنبیه بدنی؛ این امر ممکن است در وهله اول به شیوه بروز و تخلیه خشم باشد اما تأثیرات روانی و عاطفی آن بر فرد مقابل که اغلب فرزند است بسیار گران می‌باشد.
هنگامی که والد یا معلمی کلمه زشتی را در موقع عصبانیت به کار می‌برد خشمش را تخلیه میکند؛ اما آن کلمات و صفات وابسته به آن، بارها در ذهن کودک یا نوجوان جریان داشته و تحلیل می‌شود. کودک با خود می‌گوید چه ویژگی‌هایی داشته است که چنین صفتی به او نسبت داده شده است.
در این زمینه پیشنهاد می‌شود با حضور در جلسات آموزشی برای مدیریت خشم والدین بهتر بتوانند با این مشکل کنار بیایند. با فرایند رشد و تغییرات رشدی در کودکان آشنا شوید.
فرزند خود را همان گونه که هست بپذیرید
والدین نمی‌توانند انکار کنند که همواره در آرزوی داشتن کودکی با صفات عالی و مثبتی مانند زیبا، باهوش برتر و… هستند. اما واقعیت چیزی غیر از این است معمولاً هر کودکی نمی‌تواند تمامی صفات جسمانی، ذهنی، هوشی و اخلاقی عالی را داشته باشد. از سوی دیگر والدین برتر دوست دارند فرزندانشان ادامه دهنده‌ی توانایی‌های آن‌ها باشند.
والدینی که در دوره کودکی و نوجوانی مشکلاتی را تجربه کردند، یا آرزوهای بدست نیامده داشته‌اند امیدوارند فرزندشان برتر از آن‌ها باشند یا آرزوهای ناکام مانده‌ی آن‌ها را برآورده کنند. خلاصه اکثر والدین به دنبال فرزندی کامل هستند؛ اما اغلب این امر ناممکن است نه ما انسان‌هایی کامل هستیم و نه فرزندانمان افرادی بدون نقص خواهند شد. هر یک از ما مجموعه‌ای از توانایی‌ها یا ضعف‌ها را داریم پس باید سعی کنیم خود و فرزندانمان را همان گونه که هستیم بپذیریم.
عادت‌های عصبی و تسکین دهنده در کودک را بشناسید.
اصل پذیرش خود قطعاً می‌تواند خواسته‌ها و کمال طلبی‌های افراطی ما را تعدیل کرده و به بهداشت روانی و سلامت ما کمک کند و از بروز مشکلات روانی-عاطفی و رفتاری پیشگیری نماید که از اصول مهم در فرزندپروری است.
با رعایت اصل پذیرش از مقایسه‌ها و رقابت‌های ناسالم پیشگیری خواهد شد و می‌توان هر کسی را با خودش مقایسه کرد؛ اگر کودکی نمی‌تواند یک ریاضی‌دان یا موسیقی‌دان برجسته شود اما شاید بتواند یک نقاش برجسته شده و در زمینه‌های هنری مورد علاقه‌اش پیشرفت کند.
به رفتار و عملکردتان اهمیت دارد.
بیشترین آموزش‌ها به صورت غیر مستقیم و آن هم از روی مشاهده رفتارهای دیگران است. والدین نقش الگوی اصلی را دارند و در سالیان بعد و با ارتباط با دیگر افراد جامعه این نقش به آن‌ها وابسته می‌شود؛ مربیان مهد، معلمان مدرسه و حتی خود همسالان.
برخلاف توصیه‌ها توضیحات و تذکرات کلامی که والدین سعی می‌کنند به طور مستقیم به فرزندان بگویند اما رفتارهای عینی و عملی آن‌ها بیشترین تأثیر را در آموختن راهکارهای زندگی دارد؛ بارها شنیده‌اید که گفته می‌شود خودتان دروغ نگویید تا کودکان دروغ نگویند.
اگر می‌خواهیم آن‌ها سر قول خود باشند باید به طور عملی از ما یاد بگیرند یعنی اگر قولی دادیم حتما پایبند به انجام آن باشیم. اهمیت به رفتار و عملکر والدین از اصول مهم در فرزندپروری می‌باشد. احترام بگذاریم تا آن‌ها نیز احترام بگذارند؛ پدر و مادری فکور باشیم نقش و تأثیر ژنها از والدین سلب مسئولیت نمی‌کند. بچه‌ها بیشتر با نگاه کردن و تماشای رفتار اطرافیانشان یاد می‌گیرند، عوامل مؤثر بیرون از خانواده را کنترل و مهار کنید؛ از اشتباهات خود درس بگیرید.
در حل مسائل و مشکلات فرزندتان شرکت کنید
یکی دیگر از اصول مهم در فرزندپروری به هیچ وجه و در هیچ شرایطی فرزندتان را تنها و بدون حامی نگذارید؛ البته به طور همزمان ما همواره بدنبال آن هستیم تا کودک‌مان متناسب با سنشان مستقل نیز باشند با این حال راه‌حل منطقی آن است که بین حمایت و ایجاد استقلال تعادل لازم برقرار شود.
مسلماً در سنین مختلف کودکان به دنبال کسب میزانی از استقلال و انتخاب هستند که این امر زمینه مسئولیت‌پذیری در آن‌ها را نیز به وجود می‌آورد. توجه داشته باشید الزاماً اختصاص زمان زیاد که منجر به اتلاف وقت خودتان نیز گردد مفید نیست بلکه کیفیت این حضور حمایت و زمان اختصاص داده شده مهم است.
به این ترتیب، به طور عملی و عینی درگیر و دست به کار شوید. مثلاً در جلسات مدرسه حضور بیابید، به خواسته‌ها و گرایش‌های فرزند خود توجه نشان دهید، به یاد داشته باشید آن‌ها در صورت عدم دریافت توجه والد خود، با انجام بدرفتاری، لجبازی یا نافرمانی این توجه را دریافت می‌کنند. مراقب باشید نه چیزی را به آن‌ها اجباراً تحمیل کنید و نه آنکه خودتان زیر سلطه آن‌ها بروید. در هر کار جزئی فرزندانتان وارد نشوید، هر وقت لازم است از فرزندانتان حمایت کنید؛ هر وقت می‌توانید به او مجال بدهید و البته در برابر میزان آزادی‌اش باید مسؤول هم باشد.
رشد هوش اخلاقی در کودک چگونه است؟
انتخاب شیوه‌های تربیتی متناسب با شرایط فرزندتان
با رشد فرزندتان همگام باشید.
روش تربیتی خود را با خلق و خوی فرزندتان تطبیق دهید.
هر فرزندی منحصر به فرد است پس با فرزند دیگران مقایسه نکنید.
در برابر تغییرات ناشی از مراحل رشد کودک صبوری پیشه کنید.
نقش پدر یا مادر تغییر میکند و ثابت نیست.
مقررات وضع کنید و حد و مرز مشخص کنید.
هنگامی که فرزندتان به رشد کافی می‌رسد از محدودیت‌ها بکاهید.
ایجاد تعادل در پرورش استقلال و حمایت کودک
به نیاز فرزندان به داشتن آزادی عمل توجه کنید که در هر رده سنی معنای متفاوتی دارد.
مهارت‌هایی را برای روبه رو شدن و حل مشکل نافرمانی و جنجال برانگیزی در فرزندان یاد بگیرید.
فضای روانشناختی مسئولیت‌پذیری را در محیط خانه ایجاد کنید.
در هر کار جزئی فرزندانتان وارد نشوید.
هر وقت لازم است از فرزندانتان حمایت کنید هر وقت می‌توانید به او مجال بدهید.
در مورد رشد شخصیت کودک خود مطالعه نمایید.
درشیوه‌های تربیتی ثابت قدم، منعطف و خلاق باشید.
اگر مقررات والدین هر روز به شیوه‌ای غیر قابل پیش بینی تغییر کند یا اگر گاهی اعمال بشود و گاهی نشود، آنگاه رفتار ناشایست کودکان را باید خطای والدین دانست. هرگاه زندگی بیش از اندازه غیر قابل پیش بینی باشد به سادگی همه آشفته می‌شوند. والدین آشفته بی‌ثبات و بی‌نظم‌اند.
وقتی زندگی خانوادگی والدین منظم و سازمان یافته باشد شرایط ساده‌تر و روشن‌تر می‌شود. والدین شایسته در عین اینکه سست و متزلزل نیستند انعطاف پذیرند.
دلایل مقررات و تصمیمات خود را شرح دهید.
انتظارات خود را از کودک به روشنی بیان کنید.
فرزندانتان را با دلیل متقاعد کنید نه آنکه چون من میگویم باید انجام شود.
نقطه نظرهای فرزندانتان را بشنوید.
اشتباهات خود را بپذیرید.
با کودک به احترام رفتار کنید
احترام گذاشتن و مورد احترام قرار گرفتن را در نظر داشته باشید.
گفت و شنودهای دو جانبه داشته باشید استفاده زیاد از جمله با” من بحث نکن” همیشه کارآمد نیست.
بگذارید، فرزندانتان مطابق با سن خود رفتار کنند.
بچه ها با سایرین همان رفتاری را دارند که والدینشان با آن‌ها دارند.
روش‌هایی برای پاداش‌های مثبت در نظر بگیرید.
آیا بچه‌ها باید تنبیه شوند؟ هرگز تنبیه بدنی به کار نبرید؛ بد زبان و ناسزاگو نباشید؛ خشم خود را کنترل کنید.
از دیگر اصول مهم در فرزندپروری، روش‌هایی را برای پاداش دادن و تشویق مثبت در نظر بگیرید.
مثلا: ورزش و بازی، همراه با والدین یا گردش با دوستان و خانواده‌هایشان، توپ بازی، غذا پختن و خوردن یا گردش دسته جمعی بیشتر از مشوق‌های رفتاری و کلامی تاثیر گذار است. لبخند زدن، در آغوش گرفتن، دست روی شانه گذاشتن، گفتن عباراتی مانند خوشم آمد، آفرین، مرسی، خیلی خوب بود، تو عالی هستی، همپنین برای انجام کارهای مشترک با هم تصمیم بگیرید؛ می‌توانید با هم بازی کنید، کتاب بخوانید و پیاده‌روی کنید و با هم حرف بزنید.
بعد از اینکه کودک به خاطر مشکلات رفتاری تنبیه شد یا از او انتقاد گردید، خیلی مهم است که زمانی مخصوص را با هم بگذرانید تا بتوانید میان خود و فرزندانتان احساس مثبت ایجاد کنید.
در مورد اختلال‌های حرکتی در کودکان بیشتر بدانید.
پیشنهاد نویسنده به والدین
چه شیوه و روشهای دیگری برای فرزند پروری بهتر والدین می‌توانند آموزش ببینند. اصول مهم در فرزندپروری چیست؟ در ادامه مقالات این سایت به شیوه‌ها و روشهای دیگر فرزندپروری می‌پردازیم. با ما همراه باشید و مقالات ما را به دیگران نیز معرفی بفرمایید.( کارشناس ارشد مشاوره و روانشناسی کودک مرتضی شهبازی)
شیوه های فرزند پروری مثبت.
روشهای عملی و کاربردی تغییر و اصلاح رفتار توسط والدین.
آموزش ویژگی‌های رشد و تحولی در سنین مختلف کودکی و نوجوانی.
آگاهی نسبت به کنجکاوی های جنسی فرزندان و راه‌های آموزشی صحیح این مسایل به آن‌ها.
منبع:راهنمای تهیه و تدوین شرح حال و مشاهده در روانشناسی بالینی کودک؛ استاد گرامی خانم دکتر فرناز کشاورزی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی
پیشنهاد نویسنده: هوش هیجانی کودک‌تان را تقویت نمایید. Strengthen your child’s emotional intelligence
