اختلال نقص توجه و فزون‌کنشی (ADHD)

 اختلال نقص توجه و فزون‌کنشی (ADHD) یکی از اختلالات روانی رایج در کودکان و نوجوانان است که ممکن است بر ادامه تحصیل و عملکرد اجتماعی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. این اختلال به علت نقص در سیستم عصبی مرتبط با توجه، تمرکز و کنترل حرکتی اتفاق می‌افتد و موجب مشکلاتی مانند ناتوانی در حفظ توجه، بی‌قراری و فزون‌کنشی می‌شود.

فرزند خود را همان گونه که هست بپذیرید. با اصول فرزندپروری آشنا شوید.

اختلال نقص توجه (ADHD)

این اختلال در سه حوزه اصلی شامل نقص توجه، فزون‌کنشی و بی‌قراری ظاهر می‌گردد.

در حوزه نقص توجه، فرد ممکن است مشکلاتی در حفظ توجه و تمرکز داشته باشد، به سختی بتواند وظایف روزمره را انجام دهد و بی‌توجه به جزئیات باشد.

در حوزه فزون‌کنشی، فرد ممکن است بیش از حد تحرک داشته باشد، به سختی بتواند در مکانی ماندگار آرام بماند.

بیش‌فعالی (ADHD) عبارت است از، یک اختلال رفتاری که معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود و ممکن است تا دوران بزرگسالی تداوم یابد.

در مورد اختلال طیف اوتیسم مطالعه کنید.

علائم و نشانه‌های (ADHD)

نشانه‌های این اختلال بر اساس سه دسته‌بندی اصلی شامل کمبود توجه، بیش‌فعالی و فریبندگی تقسیم شوند. در ادامه مقاله به نشانه‌ها و علائم هر دسته می‌پردازیم.

کمبود توجه

دشواری در تمرکز بر وظایف یا فعالیت‌های روزمره

فراموشی و تمایل محدود در انجام کارها

دشواری در نظم‌دهی و مرتب‌سازی وظایف

سرگرم شدن به جزئیات و عدم اجرای وظایف

بیش‌فعالی

بی‌قراری و حرکت مداوم بدون هدف

صحبت بیش از حد و قطع شدن مکرر حرف‌ها

مشکل در منتظر ماندن

تخریب وسایل و اشیاء

 فریبندگی

دشواری در پایبندی به قوانین و مقررات

عدم توانایی در انجام وظایفی که نیاز به تمرکز و صبر دارند

رفتارهای خطرناک بدون درک از پیامدها

این علائم و نشانه‌ها می‌توانند به صورت مداوم و مزاجی ظاهر شوند و تأثیرات منفی بر زندگی روزمره فرد داشته باشند. اگر احساس می‌کنید که شما یا کسی که مراقبت می‌کنید این علائم را دارا است، توصیه می‌شود که به یک روانشناس یا پزشک متخصص مراجعه نمایید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب ارائه شود.

عوامل تاثیر گذار در ایجاد ADHD

این عوامل می‌توانند شامل ژنتیک، محیطی و نوروشیمیایی باشند. به عنوان مثال، افرادی که والدین یا فامیلی دیگری با ADHD داشته‌اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این اختلال دارند. همچنین، عوامل محیطی مانند مصرف مواد مخدر یا الکل توسط مادر در دوران بارداری، می‌تواند به ایجاد ADHD در فرزندان منجر شود. عوامل نوروشیمیایی مانند اختلال در تولید یا عملکرد مواد شیمیایی مغزی نیز می‌توانند نقشی در ایجاد این اختلال داشته باشند.

علت اصلی اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) هنوز به طور کامل مشخص نشده است و احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی باعث آن می‌شود.

تعدادی از عوامل اصلی ایجاد ADHD

 ژنتیک:  بر اساس تحقیقات، وجود تاریخچه خانوادگی افراد مبتلا به ADHD نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی در این اختلال دارد. افرادی که خویشاوندان نزدیکی با ADHD دارند، احتمال ابتلا به این اختلال را بیشتر دارند.

عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند مصرف الکل و دخانیات توسط مادر در دوران بارداری، تغذیه نامناسب، در معرض مواد شیمیایی مضر بودن و استفاده از مواد مخدر می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به ADHD منجر شود.

عامل عصبی: نواقص در ساختار و عملکرد مغز، نواقص در سیستم عصبی مرکزی و اختلالات شیمیایی در مغز نیز ممکن است نقشی در ایجاد ADHD داشته باشند.

عوامل روانی و اجتماعی: مواردی مانند استرس، نابرابری در روابط اجتماعی، مشکلات خانوادگی و محیط زندگی نامناسب نیز ممکن است به افزایش خطر ابتلا به ADHD کمک کنند.

همچنین، ترکیبی از این عوامل و تعامل آن‌ها با یکدیگر می‌تواند منجر به ایجاد اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی شود. اما به دلیل پیچیدگی این اختلال، هنوز بیشترین تحقیقات برای شناخت عوامل دقیقی که به ایجاد ADHD منجر می‌شوند، در حال انجام است.

تشخیص اختلال نقص توجه و فزون‌کنشی (ADHD)

تشخیص ADHD معمولاً توسط یک پزشک تخصصی روان‌پزشکی یا روان‌شناس انجام می‌شود. برای تشخیص این اختلال، پزشک ممکن است از ابزارهایی مانند مصاحبه با فرد، مشاهده رفتارهای فرد و ارزیابی‌های روان‌شناختی استفاده کند. همچنین، برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است از تست‌های تخصصی مانند مقیاس‌های ارزیابی ADHD استفاده شود.

تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالیت (ADHD) باید توسط یک پزشک تخصصی مانند روان‌پزشک، نورولوژیست یا پزشک کودکان صورت گیرد.

روش‌های تشخیصی اختلال (ADHD)

مصاحبه با بیمار و خانواده: پزشک ممکن است از بیمار و افراد خانواده سوالات مختلفی درباره علائم، تاریخچه پزشکی، عادات روزانه، عملکرد تحصیلی و اجتماعی و سایر موارد مربوطه بپرسد.

بررسی و ارزیابی رفتاری: از طریق مشاهده رفتار بیمار و استفاده از ابزارهای ارزیابی مختلف، پزشک می‌تواند علائم ADHD را بررسی کند.

ارزیابی فیزیکی: بررسی وضعیت جسمانی بیمار به منظور تداخل با بیماری‌های دیگری که ممکن است علائم مشابه ADHD داشته باشند.

ارزیابی روانشناختی: استفاده از ابزارهای روانشناختی(آزمون‌های روانی) برای اندازه‌گیری توانایی‌های شناختی و رفتاری بیمار.

مشاوره با متخصصین دیگر: در برخی موارد، پزشک ممکن است نیاز به مشاوره با روانشناس، مشاور تحصیلی یا متخصصین دیگر داشته باشد.

با توجه به پیچیدگی این اختلال، تشخیص ADHD باید توسط یک تیم متخصص و با استفاده از روش‌های متعدد صورت گیرد تا تشخیص دقیق و درمان مناسب ارائه شود.

روش‌های درمانی اختلال ADHD

معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی، مدیریت رفتاری و در برخی موارد داروها می‌باشد.

روش‌های روان‌درمانی مانند مشاوره و تربیت والدین می‌تواند به بهبود رفتارهای نامناسب و افزایش توانایی‌های تمرکز و توجه کودکان کمک کند. همچنین، مدیریت رفتاری می‌تواند به کودکان کمک کند تا رفتارهای نامناسب خود را کنترل کنند و مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرند. در برخی موارد، استفاده از داروهای مانند استیمولانت‌ها می‌تواند به بهبود علائم ADHD کمک کند.

درمان اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD)

غالبا از یک ترکیب درمانی استفاده می‌شود که شامل موارد زیر می‌شود:

داروها:  داروهای موثر برای کنترل علائم ADHD شامل استیمولان‌ها مانند متیل‌فنیدات (مثل متیل‌فنیدات و آدرالین) و ناستیمولان‌ها می‌شوند. این داروها می‌توانند بهبود توجه، کنترل بیش‌فعالی و کاهش بی‌تمرکزی را مهیا نماید.

مشاوره رفتاری: این نوع درمان شامل مشاوره با روانشناس یا متخصص رفتاری است که به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌های مدیریت رفتاری و زمان‌بندی را یاد بگیرد. این مشاوره می‌تواند به بهبود مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی بیمار کمک کند.

حمایت آموزشی: این حمایت شامل همکاری با مدرسه و ایجاد محیط آموزشی مناسب برای بیمار است. تنظیم برنامه تحصیلی، استفاده از تکنیک‌های آموزشی مناسب و ارائه حمایت‌های آموزشی برای بیمار می‌تواند بهبود موفقیت تحصیلی او را تضمین کند.

تغییر در سبک زندگی: تغییراتی مانند تنظیم روزانه، ورزش منظم، مصرف غذاهای سالم و استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس می‌تواند به کنترل علائم ADHD کمک کند.

تیم درمانی تخصصی غالبا ترکیبی از این روش‌ها را برای بهبود علائم ADHD در بیمار انتخاب می‌کند. تنظیم داروها و مشاوره‌های رفتاری باید تحت نظر پزشک متخصص و متناسب با نیازهای هر بیمار صورت گیرد.

رفتارهای کودک خود را بشناسید و با راه‌های روبرو شدن آشنا شوید .

تأثیرات منفی بر زندگی افراد با اختلال ADHD

این اختلال تاثیرات منفی بر زندگی روزمره فرد دارد، اما با تشخیص و درمان مناسب می‌توان این تأثیرات را کاهش داد. همچنین، حمایت و توجه مناسب از افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند به بهبود رفتارها و توانایی‌های آن‌ها کمک کند.

اهمیت اطلاعات و آگاهی درباره ADHD و روش‌های مقابله با آن نیز نمی‌تواند نادیده گرفته شود. این اطلاعات می‌تواند به والدین، معلمان و افرادی که با کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال در تماس هستند، کمک کند تا بهترین راهکارها را برای مدیریت و درمان ADHD پیدا کنند.

تأثیرات منفی بر زندگی فرد با اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی

کارکرد تحصیلی نامناسب: افراد مبتلا به ADHD ممکن است دشواری‌هایی در موفقیت تحصیلی داشته باشند، از جمله مشکل در تمرکز، حافظه کوتاه‌مدت ضعیف و مشکلات در مدیریت زمان.

مشکلات اجتماعی: افراد با ADHD ممکن است مشکلاتی در برقراری روابط اجتماعی داشته باشند، از جمله مشکلات در تعامل با دیگران، کنترل احساسات و مشکلات در مهارت‌های اجتماعی.

خود کارآمدی: افراد دارای اختلال ADHD احتمالا دشواری‌هایی در انجام وظایف روزمره، مدیریت خود و کارآمدی دارند.

مشکلات روانی: ADHD می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی دیگر مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات رفتاری شود.

مشکلات در خانواده: این اختلال می‌تواند منجر به مشکلات و ناراحتی در خانواده فرد شود، از جمله مشکلات در برقراری ارتباط و تأثیرات منفی بر روابط خانوادگی.

با این حال، با تشخیص صحیح و درمان مناسب، افراد مبتلا به ADHD می‌توانند کنترل علائم خود را بهبود بخشیده و زندگی بهتری را تجربه کنند. اهمیت مشاوره، درمان دارویی و حمایت مناسب از جمله راه‌های موثر برای کنترل این اختلال است.

بهترین راه مقابله با عادت‌های عصبی و تسکین دهنده در کودکان این است که آنها را نادیده بگیریم و زیاد از کوره در نرویم. مقاله عادت‌های عصبی و تسکین دهنده در کودکان را مطالعه کنید.

پیشنهاد نویسنده

پیشنهاد ما برای افراد مبتلا به اختلال ADHD این است که، به متخصصین مشاوره و درمان مراجعه نمایند تا بتوانند بهترین راه‌های کنترل علائم خود را بیابند. این متخصصین می‌توانند برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده را بر اساس نیازهای هر فرد ارائه نمایند، از جمله درمان‌های دارویی، مشاوره روانشناختی و راهبردهای کنترلی.

با توجه به اینکه افراد با ADHD ممکن است با چالش‌های زیادی روبرو شوند، اهمیت دارد که از منابع و پشتیبانی‌های موجود در جامعه استفاده کنند. به افراد جامعه اطلاعات لازم درباره این اختلال داده شود تا افراد بتوانند پذیرش بهتری نسبت به افراد مبتلا به ADHD داشته باشند.

خدمات توانبخشی به افراد کمک می‌کند مهارت‌ها و عملکردهای زندگی روزمره را که به دلیل بیماری، آسیب دیدگی یا ناتوانی مختل گردیده را حفظ نموده، بازگردانند و بهبود ببخشند.

خدمات مشاوره و روانشناسی را از ما بخواهید.

نتیجه‌گیری

با پیگیری منظم و همکاری با تیم درمانی متخصص، افراد مبتلا به ADHD می‌توانند مهارت‌های مدیریتی و روان‌شناختی خود را تقویت نموده و زندگی بهتری را تجربه کنند. اهمیت دارد که افراد با این اختلال به خود مهربانی و توجه کافی بدهند و از منابع موجود برای بهبود وضعیتشان استفاده نمایند.

اختلال‌های حرکتی علل متفاوتی دارند: مانند تولد زودرس، نابهنجاری‌های مادرزادی مغز، ضربه‌های پیش تولدی، اختلال‌های سوخت و سازی، مسمومیت‌ها، عفونت‌ها و نابهنجاری کنشوری تیروییدی مادر و جز آن. مقاله اختلال‌های حرکتی در کودکان را مطالعه بفرمایید.