فشار خون در سالمندان به دلیل عوامل مانند افزایش سن، تغییرات هورمونی، رژیم غذایی نامناسب، و کمتحرکی رخ میدهد. علائم شامل سردرد، سرگیجه و تنگی نفس است. پیشگیری شامل تغذیه سالم، ورزش منظم و کنترل استرس هست. درمان شامل داروهای فشار خون و تغییرات سبک زندگی است.
درباره فشار خون سیستولیک (فشار بالا) و دیاستولیک (فشار پایین).
فشار خون در سالمندان به حالتی اطلاق میشود که در آن فشار خون سیستولیک (فشار بالا) و دیاستولیک (فشار پایین) افزایش مییابد. این وضعیت به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از پیری، مانند سخت شدن عروق و کاهش انعطافپذیری آنها، رخ میدهد.
همچنین، عوامل دیگری مانند دیابت، چاقی، رژیم غذایی نادرست، مصرف نمک زیاد و کمتحرکی نیز میتوانند به افزایش فشار خون کمک کنند. در مورد بیماری دیابت بیشتر بدانید.
فشار خون بالا در سالمندان معمولاً بدون علامت است، اما ممکن است منجر به عوارض جدی مانند بیماریهای قلبی، سکته و آسیب به کلیهها شود. تشخیص و مدیریت مناسب شامل تغییرات سبک زندگی، داروها و پیگیری منظم پزشکی است.
انواع فشار خون در سالمندان شامل فشار خون طبیعی، پیشفشاری (پیشرفته) و فشار خون بالا (مرحله ۱ و ۲) است. فشار خون طبیعی حدود 120/80 میلیمتر جیوه است. فشار خون بالا ممکن است ناشی از عوارض مزمن بوده و نیاز به درمان دارد. برخی سالمندان نیز ممکن است با اختلاف فشار خون سیستولیک و دیاستولیک مواجه شوند.
فشار خون بالا یا هایپرتنشن به وضعیتی اطلاق میشود که فشار خون سیستولیک به 130 میلیمتر جیوه یا بیشتر و فشار خون دیاستولیک به 80 میلیمتر جیوه یا بیشتر برسد. این وضعیت میتواند منجر به عوارض جدی مانند بیماریهای قلبی، سکته مغزی و آسیب به کلیهها شود و نیاز به مدیریت مناسب دارد.
فشار خون پایین یا هیپوتانسیون به حالتی اطلاق میشود که فشار خون سیستولیک کمتر از 90 میلیمتر جیوه و دیاستولیک کمتر از 60 میلیمتر جیوه قرار گیرد.
علائم شامل سرگیجه، ضعف، خستگی و در موارد شدید، غش و سقوط است. هیپوتانسیون میتواند ناشی از کمآبی، اختلالات قلبی یا عوارض داروها باشد و نیاز به ارزیابی و درمان دارد.
علت فشار خون بالای ناگهانی در سالمندان
نوسان فشار خون در سالمندان به دلایل متعددی از جمله تغییرات طبیعی ناشی از پیرشدن، تغییر در عادات غذایی، کم تحرکی، استرس و بیماریهای مزمن مانند دیابت و بیماریهای قلبی بستگی دارد.
سالمند کیست پدیده سالمندی چیست را بخوانید.
همچنین، مصرف برخی داروها و تغییرات هورمونی میتواند به نوسان فشار خون کمک کند. نظارت منظم و مدیریت مناسب ضروری است.
فشار خون بالای ناگهانی در سالمندان ممکن است تحت شرایط عوامل مختلفی قرار گیرد .از جمله میتوان به استرس روانی، مصرف نمک بیش از حد، تغییرات سریع در وضعیت بدنی، بیماریهای قلبی یا کلیوی، و عوارض ناشی از داروها اشاره نمود. همچنین، فعالیت بدنی ناگهانی یا مصرف الکل نیز میتواند منجر به افزایش فوری فشار خون شود. عملکردهای شناختی دوران سالمندی را بخوانید.
علائم ظاهری فشار خون بالا در سالمندان ممکن است شامل سردردهای مکرر، سرگیجه، تنگی نفس و اختلالات دید است. همچنین، برخی افراد ممکن است احساس درد در قفسه سینه یا ضربان قلب نامنظم را تجربه کنند.
در موارد پیشرفته، علائمی مانند خونریزی بینی یا افزایش خستگی نیز ممکن است دیده شود. با این حال، بسیاری از افراد با فشار خون بالا ممکن است هیچ علامتی را تجربه ننمایند، که میتواند خطرناک تلقی گردد.
فشار خون بالا در سالمندان میتواند منجر به عوارض جدی و خطرناک شود. از جمله مهمترین این عوارض میتوان به بیماریهای قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و بیماریهای کلیوی اشاره کرد.
همچنین، فشار خون بالا میتواند باعث آسیب به رگهای خونی و افزایش خطر ابتلا به کورتادوسیوپاتی یا نارسایی قلبی شود. نظارت و مدیریت مناسب فشار خون برای جلوگیری از این عوارض ضروری است. بیماریهای زمینهای در سالمندان را بخوانید.
نشانههای فشار خون بالا در سالمندان ممکن است شامل سردردهای مکرر، سرگیجه، احساس خستگی، تنگی نفس، و درد در قفسه سینه بروز نماید. برخی افراد همچنین ممکن است دچار مشکلات بینایی یا خونریزی بینی شوند.
با این حال، بسیاری از سالمندان ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، که خطرناک است و نیاز به بررسی و پیگیری منظم دارد.
فشار خون بالای ناگهانی در سالمندان میتواند ناشی از استرس، تغییرات ناگهانی در وضعیت بدنی، مصرف زیاد نمک یا الکل، و عوارض دارویی بروز کند. همچنین، بیماریهای قلبی، عفونی یا کلیوی و تغییرات هورمونی نیز نقش مهمی دارد. این وضعیت نیاز به توجه فوری دارد.
باید بهطور کلی کمتر از 120/80 میلیمتر جیوه قرار گیرد. با این حال، برای سالمندان، مقادیر تا 130/80 میلیمتر جیوه نیز معمولاً قابل قبول است. مهم است که فشار خود را بهطور منظم اندازهگیری کنند و در صورت وجود نوسانات یا افزایش، با پزشک مشورت کنند.
فشار خون افراد بالای 70 سال معمولاً باید زیر 130/80 میلیمتر جیوه در دستگاه نشان داده شود. برخی از متخصصان ممکن است مقادیر بالاتر تا 140/90 میلیمتر جیوه را نیز قابل قبول بدانند. با این حال، مدیریت فشار خون باید بر اساس ارزیابیهای فردی انجام شود و لازم است با پزشک مشورت گردد.
آموزش اندازهگیری فشار خون
برای اندازهگیری فشار خون، میتوان از دستگاههای فشار خون دستی یا دیجیتال استفاده کرد. ابتدا، بیمار باید در حالت راحت نشسته و آرام قرار گیرد. سپس، کاف دستگاه را دور بازو قرار داده و آن را محکم کنید. با فشردن دکمه شروع، دستگاه بهطور خودکار فشار خون را اندازهگیری و نمایش میدهد. بهتر است این اندازهگیری چند بار انجام شود.
درمان شامل تغییرات سبک زندگی و مصرف داروهای تجویزی است. اصلاحات شامل رژیم غذایی سالم (مانند DASH)، کاهش مصرف نمک، افزایش فعالیت بدنی و مدیریت استرس هستند. پزشک ممکن است داروهایی مانند دیورتیکها، ACE inhibitors و بتابلاکرها را تجویز کند.
نظارت منظم بر فشار خون و مشاوره با پزشک برای تنظیم درمان ضروری است. همچنین، پرهیز از دخانیات و الکل نیز مهم است.
درمان شامل تغییرات سبک زندگی و داروها است. اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی، کاهش مصرف نمک و مدیریت استرس از جمله روشهای غیر دارویی به شمار میروند.
برای فشار خون بالا(هایپرتانسیون) در سالمندان، داروهای مهم شامل دیورتیکها، ACE inhibitors (مانند انالاپریل)، بتابلاکرها (مانند متوپرولول) و کلسیمکانال بلاکرها است. پیگیری منظم فشار خون نیز اهمیت دارد.
شامل افزایش مصرف مایعات و نمک، رژیم غذایی غنیتر، و مصرف وعدههای غذایی کوچک و مکرر است. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای خاصی تجویز کند.
برای فشار خون پایین(هایپوتانسیون)، داروهای خاصی نظیر فلودروکورتیزون ممکن است تجویز شود. توجه به عوارض جانبی و تنظیم دوز داروها تحت نظر پزشک بسیار حائز اهمیت است.
همچنین، اجتناب از تغییرات ناگهانی در وضعیت بدن و استفاده از جورابهای فشاری ممکن است کمک کند.
تغذیه مناسب شامل مصرف غذاهای کمنمک و غنی از پتاسیم است. مصرف گروههای غذایی مانند میوهها، سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی کمچرب توصیه میشود.
تاکید بر مصرف مغزها، ماهیهای چرب و روغنهای سالم مانند روغن زیتون نیز مهم است. همچنین، کاهش مصرف قند و چربیهای اشباع شده به کنترل فشار خون کمک میکند. مشاوره با متخصص تغذیه نیز مفید است.
تغییرات در سبک زندگی برای کنترل فشار خون پایین شامل افزایش مصرف مایعات و نمک، بهویژه در روزهای گرم، و خوردن وعدههای غذایی کوچک و مکرر است. فعالیت بدنی منظم، نظیر پیادهروی، به بهبود گردش خون کمک میکند.
همچنین، اجتناب از تغییرات ناگهانی در وضعیت بدن و مصرف جورابهای فشاری میتواند مفید واقع گردد. مدیریت استرس از طریق تمرینات مدیتیشن یا یوگا نیز به کنترل فشار خون کمک میکند.
مراحل آخر بیماری پارکینسون و علائم پیشرفت آن را از اینجا بخوانید.
کنترل فشار در سالمندان با تغییرات سبک زندگی، تغذیه مناسب و استفاده از داروهای تجویزی امکانپذیر است. توجه به فشار خون پایین نیز به کمک روشهای خانگی و مشاوره پزشکی ضروری است.
حفظ سلامتی با رعایت این نکات میتواند کیفیت زندگی سالمندان را بهبود بخشد. نکات ایمنی برای حفظ سلامت سالمندان را از اینجا بخوانید. مشاور و رواندرمانگر مرتضی شهبازی