گفتاردرمانگر یا پاتولوژیست؛ شخصی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات مرتبط با گفتار و زبان و بلع می‌پردازد. در واقع گفتاردرمانی، ارتباط درمانگر با بیمار است. همان‌طور که اشاره شد صحبت کردن قسمت عمده‌ای از ارتباط است. افراد می‌توانند به وسیله تکلم، نوشتن و خواندن، زبان بدن و همچنین با تماس چشم ارتباط برقرار نمایند.
گفتار درمانی، پاتولوژیست
گفتار درمانگر کیست؟
روش‌ها و فعالیت گفتاردرمانگر فقط منحصر به تکلم خلاصه نمی‌شود، زیرا بعضی از افراد به دلیل آسیب‌های مغزی یا آسیب اندام‌های صورت (مانند قطع عضو یا فلجی عضله زبان) قادر به صحبت کردن نیستند. لذا در این شرایط لازم است با روش‌های جبرانی دیگری این نقص برطرف گردد. در برخی موارد فرد می‌تواند برای جبران نقص تکلم برای آموزش زبان بدن، تماس چشم و روش‌های دیگر به کاردرمان‌گر مراجعه نماید.
ضمنا متخصص کاردرمان‌گر با توجه به تسلط بر بخش فیزیولوژیک و آناتومی فک، اندام‌های زبان، دهان، حلق، حنجره و … در حیطه خوردن غذا و بلع نیز می‌تواند به نوزادان و حتی بزرگسالان کمک کند.
مقاله شناسایی رفتار کودکان و نوزادان را از اینجا بخوانید.
ارتباط گفتار درمانگر با متخصصین دیگر
گفتار درمانگر با توجه به مشکل مراجعه کننده می‌تواند با متخصصین دیگر در ارتباط قرار گیرد. متخصصینی که در ارتباط هستند شامل: متخصص مغز و اعصاب، اطفال، گوش و حلق و بینی، روان‌پزشک، روانشناس، شنوایی شناس، کاردرمان‌گر ذهنی و جسمی ، فیزیوتراپیست است.
ضمنا گفتار درمانگر می‌تواند با معلمین مدرسه، و پرستار بیمار ارتباط نزدیک برقرار نماید و درمانی چندجانبه برای تاثیرپذیری هر چه بیشتر ارائه کند.
تفاوت گفتار و زبان
اختلالات گفتار و زبان
وقتی ما شروع به صحبت می‌کنیم، قسمتی از فرایند صحبت کردن در مغز ما اتفاق می‌افتد(مثلا: انتخاب کلمات، جمله بندی کردن جملات و…). این فرایند ذهنی، زبان است و بخشی هم توسط ریه، عضلات حنجره، لب، عضله زبان و… باعث تولید صدا و کلمات می‌گردد که به اصطلاح همان گفتار است.
می‌توان گفت: گفتاردرمانگر به اختلالات زبانی که بخشی از فرایندهای مغزی است و اختلالات گفتاری که بخشی از عملکرد اندام‌های سر و صورت است، می‌پردازد. همچنین حیطه‌ی بسیار مهم دیگری که در آن فعالیت می‌کند “بلع” است.
حوزه فعالیت گفتار درمانگر
- لکنت زبان
- اختلالات تلفظی و تولیدی
- ارتباط
- آسیب شنوایی
- اختلالات یادگیری
- آفازی(زبان پریشی)
- گفتار فلجی
- اختلالات صوت (صدا)
- مکمل و جایگزین شکاف کام و لب
- بیش فعالی
- اوتیسم(اتیسم)
- کم توانی ذهنی
- بلع
نکته مهم در درمان این اختلالات، مداخله زود هنگام و به موقع است! برای مثال می توان از اختلالات خواندن و نوشتن در مدرسه، با مداخله زود هنگام در سنین پیش از مدرسه جلوگیری کرد یا از شدت آن کاست.
اگر توجه کنید، کودک هنگام دیکته نویسی هر حرف را بلند بلند می‌گوید و می‌نویسد. حال آن کودکی که حرف “ر” را “ی” تلفظ می‌کند احتمالا در دیکته نویسی کلماتی که، دارای حرف “ر” هستند دچار مشکل می‌شود و آنها را “ی” می‌نویسد چون همان‌طور هم آن را تلفظ می‌کند.
چه کسانی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟
افراد دارای لکنت زبان
به طور کلی هر فردی (در هر سنی) که در ارتباط برقرار کردن بخصوص از طریق گفتار و زبان مشکل دارد نیاز به مراجعه به گفتاردرمانی دارد. البته در کودکان زیر ۶ سال توانایی برقراری ارتباط با توجه به سن آنها تعیین می‌شود.
افراد دارای لکنت، دارای مشکلات تلفظی، اوتیستیک (اتیسم)، کم توان ذهنی، افرادی که مشکل در خواندن و نوشتن و ریاضیات دارند. دیزآرتریک و آپراکسیک‌ها. افراد دارای مشکلات شنوایی، دارای شکاف کام و لب، دارای اختلالات صوتی (مثل صدای خش دار و گرفته)، دارای سرطان حنجره یا سرطان زبان یا سرطان گردن هستند.
کودکانی که دچار تاخیر در گفتار و زبان هستند و دیر به صحبت کردن می‌رسند به گفتار درمانگر نیاز دارند.
گفتار درمانی افراد سانحه دیده مغزی
اشخاصی که در اثر حادثه یا سانحه‌ای از ناحیه سر و مغز آسیب دیده‌اند، مثل سکته مغزی، ضربه مغزی، تومور مغز، دمانس و آلزایمر یا بیماران پارکینسون و ام‌اس و همچنین بیماران تنفسی در ناحیه گفتار و بلع دچار مشکل شده‌اند، منجر به اختلالات گفتاری گردیده است. نوزادانی که نارس هستند یا بیماری خاصی دارند. در خوردن شیر و مکیدن پستان مادر با مشکل مواجه هستند.
همچنین کودکانی که بیش‌فعال هستند یا دارای سندروم داون و همچنین سندروم‌های دیگری همچون ویلیامز هستند باید جهت ارزیابی و درمان به گفتار درمانگر مراجعه نمایند.
مددجویانی که جهت توانبخشی به گفتار درمانگر مراجعه می‌نمایند در نظر بگیرند که بعضی از درمان‌ها و مداخلات درمانی نیاز به زمان دارد، لذا باید صبر و حوصله پیشه کنند تا به نتیجه مطلوب دست یابند. مددجویان می‌توانند از خدمات مراکز مثبت زندگی سازمان بهزیستی استفاده نمایند.
مشکلات و اختلالاتی تکلم در دوره کودکی
گفتار درمانی در کودکان
دوران کودکی به دلیل رشد و انعطاف پذیری مغز توان بالایی در اثر بخشی درمان اختلالات دارد به همین دلیل این دوران بسیار مهم و حساس است. مشکلات و اختلالاتی که در دوره کودکی به وجود می‌آیند اگر سریع و به موقع مرتفع نگردند و مداخلات درمانی انجام نشود تاثیر پذیری درمان در دوران بزرگسالی بسیار سخت و دشوار می‌شود.
غالبا مشکلاتی که در ناحیه دهان، زبان و گفتار پدید می‌آید از مغز نشات می‌گیرد. اختلالاتی که در نتیجه مشکلاتی همچون متابولیک، ژنتیک، سندروم‌ها، آسیب به مغز و شیوه‌های تربیتی نامناسب و عادت‌های بد و نادرست پدید می‌آید.
در این قسمت لزوم استفاده از مشاوره خانواده‌ها جهت اصلاح و بهبود شیوه‌ی تربیت از اهمیت بالایی برخوردار است. گاها مشاهده می‌گردد خانواده‌ها در برابر مشکلات گفتاری فرزندشان از خود مقاومت نشان می‌دهند و آن را نمی‌پذیرند و به خود را توجیه می‌کنند.
نقش وراثت در رشد کودکان
موضوع مهمی که در رشد کودکان وجود دارد وراثت است، این موضوع آنقدر مهم است که با صورت تاخیر انداختن آن فرصت درمان از کودک گرفته می‌شود. بیشتر اختلالاتی که در دوران بزرگسالی مشاهده می‌گردد در نتیجه عدم درمان به موقع است.
همچنین در فرایند رشد از کودکی تا بزرگسالی نیز فرد دچار آسیب‌های روحی و روانی ناشی از اختلال می‌گردد. اگر در کودکی و در فرایند رشد این اقدامات صورت می‌پذیرفت فرد در بزرگسالی دچار اختلال نمی‌گردید. در این راستا پیشنهاد می‌کنیم جهت ارزیابی به گفتار درمانگر مراجعه نمایید.
در این راستا، گفتار درمانگر سابقه خانوادگی و تمام مسائل مورد نیاز را بررسی کرده و اگر نیاز به مداخله درمانی وجود داشت برنامه درمانی مناسب را به شما ارائه می‌دهد و اگر هم مشکلی در رشد کودک وجود نداشت می‌توانید با خیالی آسوده به تربیت کودک خود بپردازید.
گفتار درمانی در بزرگسالان
گفتار درمانی در بزرگسالان چگونه است
با توجه به موضوعات مطرح شده در رابطه با اختلالات، مشکلات پدید آمده ممکن است در افراد از کودکی بروز نماید و یا در بزرگسالی نمایان گردد. افرادی که در بزرگسالی در تولید و تلفظ صداهای مختلف مشکل دارند و از کودکی با این مشکل مواجه بودند.
همچنین کودکانی که لکنت زبان دارند در فرایند رشد، به شرایط اجتماعی و نیز در تولید صدا، بلع و برقراری ارتباط و بسیاری از موارد دیگر آسیب می‌بینند. غالبا خانواده‌ها مشکلات کودک خود را نادیده گرفته و به مرور زمان می‌سپارند که البته این دیدگاهی بسیار آسیب رسان به فرزند دارای مشکل است.
در بزرگسالی افراد به دلیل ازدواج، کسب شغل مناسب نیاز دارند تا مشکلات گفتاری خود را برطرف کنند. در صورتی‌که مشکلات گفتاری در سن بزرگسالی به وجود آید فرد در شغل خود و در اجتماع دچار مشکل می‌شود و حتی به انزوا کشیده می‌شود و دچار افسردگی می‌گردند.
چه زمانی به گفتاردرمانگر مراجعه کنیم؟
چه زمانی به گفتاردرمانگر مراجعه کنیم؟
زمان مراجعه به گفتاردرمانی با توجه به سن و اختلال مربوطه متفاوت است. اما باید به “زمان طلایی” توجه ویژه‌ای داشت. افرادی که نیاز به درمان دارند در کوتاه‌ترین زمان ممکن باید درمان شوند.
وقتی فردی در نتیجه یک حادثه و یا سکته مغزی توانایی تکلم خود را از دست می‌دهد لازم است درمان وی به سرعت آغاز گردد. اگر بخواهیم به نتیجه مطلوب و بهبودی دست یابیم مانند تمام بیماری‌ها باید فرایند درمان هر چه سریع‌تر شروع شود.
خدمات توانبخشی را از اینجا مطالعه کنید.
مزیت‌های گفتار درمانی در کودکان
گفتار درمانی، پروسه درمانی است که به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند واضح‌تر صحبت نمایند. به آنها اعتماد بنفس بیشتری در هنگام تکلم و مصابحت می‌دهد. در نتیجه درمان این اختلال گفتاری،اعتماد بنفس کودکان و زندگی اجتماعی آنها بهبود می‌یابد و از گوشه گیری و انزوا در آنها جلوگیری بعمل می‌آورد.
افرادی که دارای لکنت زبان هستند با گفتار درمانی می‌توانند صحبت کردن با دوستان و ارتباط برقرار کردن با دیگران را بدون نگرانی و ترس تجربه نمایند. گفتار درمانی می‌تواند به کودکان با اختلالات خواندن و نوشتن کمک کند تا حروف را بهتر درک کنند. همچنین صداها و حروف را در کلمات بهتر تشخیص دهند و تمایل به مطالعه و خواندن از این طریق در کودکان افزایش می‌یابد.
با گفتار درمانی می‌توانید به فرد بزرگسالی که در اثر سکته مغزی، توانایی تکلم و درک صحبت دیگران را ندارد یاری رساند. حتی در صورتی که آسیب به قدری شدید و گسترده است. وقتی توانایی صحبت کردن را به میزان بسیار زیادی از دست داده، باز می‌توان با “روش های ارتباطی مکمل و جایگزین” به فرد کمک کرد تا ارتباط برقرار کند.
شرکت خدمات توانبخشی، مشاوره و گفتار درمانی
اگر فرزندتان دچار نقص یا اختلال در تکلم، گفتار و بلع است. شرکت پرستاری و توانبخشی نیکو حامیان همراه تهران با کادری مجرب از اساتید دانشگاه و روانشناسان برجسته می‌تواند در این مورد به شما یاری برساند.
تجربه زندگی بهتری را برای شما و فرزندتان به ارمغان بیاورد. جهت رزرو وقت قبلی با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
نویسنده مشاور و روان‌درمانگر مرتضی شهبازی