سطوح پیشگیری از بیماری قلبی عروقی

از نظر متخصصان قلب معمولا بیماری قلبی قابل پیشگیری می‌باشد. راه و روش سالم زندگی کردن آنقدر پیچیده و دور از دسترس نیست. فقط نیاز است عادتهای غلط را فراموش نموده و روشهای اصولی و درست را در زندگی وارد نمایید. با استفاده از این تکنیک‌ها سالم زندگی کنید، از سلامت جسمی و روانی خود استفاده نموده و از زندگی لذت ببرید.

سطوح مختلف پیشگیری

پیشگیری از بیماری قلبی غالبا در سه سطح است. هر سه سطح با یکدیگر مشابه بوده ولی در زمان آغاز آن و اثراتی که می‌گذارند با هم متفاوت دارند. همچنین تاثیر هر کدام از این سطوح بر روی افراد مختلف با توجه به اینکه همه انسان‌ها منحصر به فرد هستند یکسان نمی‌باشد. تاکید می‌کنم بیماری‌های قلبی عروقی می‌تواند از جمله بیماری‌های زمینه‌ای برای انواع بیماری‌ها در سنین سالمندی باشد لذا پیشگیری از این بیماری بسیار حائز اهمیت است.

پیشگیری سطح اول

همان‌طور که از نام پیشگیری اولیه پیداست، هر چه زودتر اقدام به پیشگیری شود احتمال بیماری در فرد کمتر می‌شود. بهتر است پیشگیری از سن کودکی آغاز شود. زیرا رسیدن به حد مطلوب سلامتی و محافظت خود در مقابل بیماری قلبی را به مراتب افزایش می‌دهد.

پیشگیری اولیه برای جلوگیری از التهاب، تصلب شرایین و اختلال عملکرد اندوتلیال می‌باشد. در نتیجه عوامل خطرزا مانند: فشار خون بالا، کلسترول بالا، وزن اضافی و در نهایت حوادث قلبی عروقی را در فرد کاهش می‌دهد.

پیشگیری سطح دوم

این سطح از پیشگیری برای افرادی انجام می‌شود که قبلا دارای عوامل خطر قلبی عروقی از جمله فشار خون بالا و یا کلسترول بالا می‌باشند. هدف این نوع پیشگیری این است که، اولین حمله قلبی یا سکته مغزی و یا نیاز به آنژیوپلاستی، همچنین نیاز به جراحی و یا احتمال ابتلا به نوع دیگری از بیماری قلبی را از فرد در معرض خطر بیماری قلبی دور نگه دارد.

پیشگیری سطح اول برای کنترل کردن عوامل خطر زا، با ارائه راهکارهایی برای تغییر در شیوه  سالم زندگی کردن است. همچنین در صورت لزوم مصرف دارو را تجویز می‌کند. پدید آمدن نشانه‌های خطرزای نگران کننده قلبی و عروقی، حاکی از این است که التهاب، تصلب شرایین و یا اختلال در عملکرد اندوتلیال در حال حاضر فعالیت می‌کنند و غالبا برگشت ناپذیر هستند.

پیشگیری سطح سوم

در این سطح از پیشگیری پس از حمله قلبی یا سکته مغزی، انجام آنژیوپلاستی یا جراحی بای پس و یا ابتلا به نوعی دیگر از بیماری قلبی آغاز می‌شود. در این زمان نیاز به ترک سیگار، کاهش وزن اضافی، برنامه ورزشی منظم و همچنین رژیم غذایی مناسب می‌باشد. همچنین مصرف داروهایی از جمله آسپرین و یا استاتین‌های کاهش دهنده کلسترول با تجویز دکتر انجام می‌پذیرد.

پیشگیری سطح سوم غالبا می‌تواند از بروز حمله قلبی و یا سکته دوم جلوگیری نماید و همچنین پیشرفت و عود بیماری را متوقف کرده و از مرگ زود هنگام جلوگیری نماید. لازم به ذکر است افرادی که از حمله اول قلبی جان سالم به در بردند این شانس را ندارند که از حمله دوم هم به سلامتی عبور نمایند.

راه‌های پیشگیری از بیماری قلبی عروقی

برای پیشگیری از بیماری قلبی به چهار مرحله کلیدی آن اشاره نموده و توضیح خواهیم داد. این مراحل می‌توانند احتمال ابتلا به عوامل خطر قلبی عروقی و در نهایت بیماری قلبی را کاهش دهند.

سیگار نکشید

یکی از عوامل خطرزا و تهدید کننده سلامتی کشیدن سیگار و تنباکو می‌باشد. اعتیاد به استعمال دخانیات عادتی است که به سختی می‌توان آن را ترک کرد. دخانیات اثرات مخربی بر سیستم قلبی و عروقی و دستگاه تنفسی دارد، مصرف دخانیات بی شک عمر شما را کوتاه می‌نماید و احتمال حملات قلبی را بالا می‌برد. ترک سیگار و دخانیات یکی از راه‌های پیشگیری از بیماری قلبی می‌باشد.

نیکونین که از مشتقات سیگار و یا توتون می‌باشد یکی از اعتیادآورترین مواد موجود است. به همین دلیل است که سیگار و یا تنباکو یکی از سخت‌ترین عادت‌های ناسالم برای ترک کردن است، اما ناامید نشوید؛ بسیاری از سیگاری ها ترک می کنند.

در مورد خطرات سیگار، فواید ترک، و نکاتی برای ترک راحت سیگار مقاله‌ای می‌گذاریم، با ما همراه باشید و با نظرات خود به ما یاری برسانید.

حفظ وزن سالم

یکی از عوامل مهم بیماری قلبی و همچنین مشکلات سلامتی اضافه وزن و داشتن شکم بزرگ می‌باشد. در یک مطالعه‌ای که بر روی یک میلیون خانم انجام شد شاخص توده بدنی (BMI) یک عامل خطر قوی برای بیماری عروق کرونر قلب بود. بروز بیماری عروق کرونر قلب با BMI به تدریج افزایش می‌یابد.

در مطالعه‌ای در رابطه با سلامت افراد، زنان و مردان میانسالی که پس از 20 سالگی 5 تا 10 کیلو گرم اضافه وزن داشتند تا سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت نوع 2، و سنگ کیسه صفرا نسبت به کسانی که 5/2 کیلو و یا کمتر اضافه کردند. همچنین افراد که بیشتر از10 کیلو اضافه وزن داشتند بیشتر در معرض این بیماری قرار داشتند.

ورزش کردن

هر چه افراد به سن سالمندی نزدیک‌تر می‌شوند تحرک و ورزش در آنها کمتر می‌شود، میزان تحرک و ورزش در سالمندان به شدت پایین می‌باشد. ورزش کردن و فعالیت‌های بدنی راه‌حل بسیار خوبی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌باشد. انجام فعالیت‌های ورزشی باید بطور منظم و مستمر انجام شود.

ورزش کردن خطر بیماری قلبی، دیابت، سکته مغزی، فشار خون بالا، پوکی استخوان و برخی سرطان‌ها را کاهش می‌دهد. ضمنا فعالیت‌های ورزشی به کنترل استرس، بهبود خواب، تقویت خلق و خو، کنترل وزن و کاهش خطر افتادن و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند.

یکی از فعالیت‌های ورزشی برای سالمندان پیاده‌روی می‌باشد. پیاده‌روی باید 30 دقیقه بصورت تند در 5 روز هفته انجام شود، این روش بسیار مفید و سودمند است. هر چه ورزش و فعالیت بدنی برای بدن مفید و سودمند است برعکس آن کم تحرکی بسیار مضر می‌باشد و ضمن افزایش وزن، احتمال بروز بیماری‌های مزمن افزایش می‌یابد.

رژیم غذایی سالم در بیماران قلبی-عروقی

رژیم غذایی بیماران قلبی مشابه افراد سالم می‌باشد اما کنترل چربی و نمک مصرفی ضروری است.

بهترین رژیم غذایی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی شامل: میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، آجیل، ماهی، مرغ و روغن‌های گیاهی می‌باشد. همچنین از مصرف الکل، گوشت‌های قرمز و فرآوری شده، کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، غذاها و نوشیدنی‌های حاوی شکر، سدیم، و غذاهای حاوی چربی ترانس پرهیز شود.

در صورتی‌که افراد از این رژیم غذایی استفاده نمایند، کمتر در معرض بیماری قلبی، دیابت و سکته مغزی قرار می‌گیرند. اگر کلسترول در خون بالا رود به تدریج می‌تواند باعث تنگ شدن یا گرفتگی عروق، سکته مغزی یا سکته قلبی شود.

استفاده زیاد از چربی‌های جامد یا اشباع مانند روغن جامد، روغن نارگیل، روغن و کره‌های حیوانی، لبنیات پرچرب، کله و پاچه، دل و جگر، سیراب و شیردان، مغز، غذاهای چرب و غوطه ور در روغن مثل سرخ کردنی‌ها، سس‌های چرب مثل سس مایونز، شیرینی و کیک که روغن و خامه زیاد در تهیه آنها به‌کار رفته است باعث افزایش چربی یا کلسترول خون می‌شود.

شرکت پرستاری از سالمند در منزل نیکو حامیان ایرانیان، جهت ارتقا سطح کیفی پرستار سالمند در منزل خود جهت پرستاری از سالمند و پرستاری از بیمار در منزل اقدام به آموزش پرستاران جهت رژیم غذایی سالمند نموده است. این موسسه پرستاری از سالمند به کیفیت عملکرد پرستار در منزل خود اهمیت می‌دهد. در جهت بهبود کیفیت عملکرد پرستاران و تکریم مقام سالمند رژیم غذایی مناسب با شرایط سالمند را تحت نظر پزشک متخصص تغذیه ارائه می‌دهد.

فشار خون و دیابت

مصرف زیاد نمک باعث ورم کردن پاها و افزایش فشار خون می‌شود.بالا رفتن فشار خون ، فشار وارده بر قلب، مغز، کلیه‌ها، چشم‌ها، تمام رگ‌ها و کلیه اعضای بدن را افزایش می‌دهد.

مصرف قند، شکر، عسل، خرما و تمام مواد غذایی و نشاسته‌ای باید کنترل شود. شیرینی و قند زیاد موجب چاقی، افزایش چری خون، افزایش قند خون و بیماری دیابت یا مرض قند می‌شود.

استفاده از انواع میوه‌ها و سیزی‌جات، حبوبات، سیر، پیاز، زردچوبه و سماق به کاهش فشار خون کمک می‌کند. فیبرها موجب کاهش کلسترول خون، کمک به هضم غذا، ایجاد سیری و جلوگیری از پرخوری و تنظیم قند خون می‌شوند. نان‌های سبوس دار، غلات، حبوبات، سویا، میوه‌ها و سبزی‌ها سرشار از فیبر، املاح و ویتامین‌ها هستند.

فقر آهن و کم خونی

مصرف سفیده تخم مرغ به دلیل نداشتن کلسترول محدودیت ندارد اما زرده تخم مرغ بیشتر از دو عدد در هفته نباید مصرف شود..

برای جلوگیری  از کم خونی فقر آهن سعی نمایید در هفته دو تا سه مرتبه و هر وعده حدود 100 گرم گوشت قرمز بدون چربی مانند گوشت گوساله مصرف نمایید. مصرف دانه سویا، کنجد، سبوس گندم، دانه آفتاب‌گردان، نخود، لوبیا سفید، عدس، بادام، بادام هندی، فندق و برگه زردآلو آهن بدن را تامین می‌کند. همچنین مواد غذایی حاوی ویتامین C مثل مرکبات، توت‌ سفید و قرمز، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای به تامین آهن مورد نیاز بدن کمک می‌نماید.

خوردنی‌های مفید و مضر در بیماری قلبی

استفاده زیاد از نوشابه‌ها مضر است. به جای آن از دوغ کم نمک استفاده نمایید. مصرف شیر و ماست کم چرب، دو تا سه لیوان و مصرف پنیر کم نمک 30 گرم در هر روز مجاز است. در مصرف فلفل تند و مواد کافئین دار مانند قهوه، شکلات و چای پررنگ که ضربان قلب را می‌توانند افزایش دهند زیاده روی نکنید.

پتاسیم در بسیاری از غذاها، به ویژه میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و لبنیات کم چرب یافت می‌‍شود. مصرف زیاد غذاهای غنی از سدیم به خصوص از نان‌های فرآوری شده، تنقلات بسته بندی شده، کنسروها و وعده‌های غذایی فست فود در حالی که پتاسیم کم مصرف می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد.

کلام آخر

بیماری قلبی قابل پیشگیری می‌باشد. راه و روش سالم زندگی کردن آنقدر پیچیده و دور از دسترس نیست، فقط نیاز است عادتهای غلط را فراموش نموده و روشهای اصولی و درست را در زندگی وارد نمایید. با استفاده از این تکنیک‌ها سالم زندگی کنید، از سلامت جسمی و روانی خود استفاده نموده و از زندگی لذت ببرید.

علاوه بر چربی خون و فشار خون بالا، سیگار کشیدن و فشارهای زندگی، عدم تحرک، چاقی، قند خون بالا، زمینه‌های ارثی نیز می‌توانند سبب بیماری‌های قلبی و عروقی و یا تشدید آن شوند.

شرکت پرستاری از سالمند در تهران و دیگر استان‌ها جهت حفظ توان و و توانبخشی سالمندان عزیز هر روز مقالات علمی جدید و به روز در سایت قرار می‌دهد، با ما همراه باشید و از مقالات سالمندی استفاده نمایید.

نویسنده: کارشناس ارشد مشاوره شهبازی

m-sh