دشواری‌های عاطفی در سالمندان
موقعیت و دشواری‌های عاطفی در سالمندان به علت عوامل مختلف، دارای وضعیت خوب و چندان مناسبی نیست. ضعف و انحطاط قوا در آنان اثرگذارده و در نتیجه منابع احساس امنیت و ارضای خاطر خویش را از دست می‌دهند و در شرایط دشواری قرار می‌گیرند. تغییر وضعیت عاطفی آنان ناشی از عواملی از جمله، مرگ عزیزان خصوصاً فقدان همسر یا اعضای خانواده و دوستان می‌باشد.
کاهش روابط اجتماعی
به علت بی‌حوصلگی و یا عدم حوصله در داشتن روابط اجتماعی با دیگران و ضعف نیروی جنسی که این خود عاملی مهم در احساس یأس و سرخوردگی سالمندان به حساب می‌آید و شادابی و نشاط را از آنان می‌گیرد.
در سنین سالمندی روابط اجتماعی سالمندان مخصوصاً در بعد عاطفی کاملاً عوض می‌شود در بیشتر آنان حالتی انزواگونه پدید می‌آید طوری که دیگر دوست ندارند با افراد نزدیک رابطه عاطفی داشته باشند.
تغییرات محیطی
شامل کشیده شدن از محیط کار به محیط خانه و از دست دادن پست و مقام و شرایط عادی اشتغال مسائل برشمرده و بسیاری مسائل دیگر موجبات ناراحتی و صدمات عاطفی سالمندان را فراهم می‌آورد.
یکی از مشکلات و دشواری‌های عاطفی در سالمندان حساسیت و زودرنجی است بسیاری از سالمندان در این سنین زودرنج و حساس می‌شوند. برخی از سالمندان ممکن است توقعی در رابطه با خود داشته باشند و اغلب آن را به زبان نمی‌آورند ولی خواستار آن هستند که اطرافیان آن را بفهمند و انتظار آنان را برآورده سازند و چنانچه این خواسته محقق نشود فوق العاده ناراحت می‌شوند.
بازگشت به دوران کودکی
گاهی برخی از پیران به علت غلبه اختلالات عاطفی و روانی، دچار نوعی بازگشت به دوران کودکی شده و حالاتی از جمله لجبازی و مقاومت توام با اصرار کودکانه بی‌نظمی در رفتار خودمداری و خودخواهی در آنان پدیدار می‌گردد. در هر صورت باید دانست که بسیاری از این حالات به علت تغییرات طبیعی سالمندی در آنان عارض می‌شود.
وظیفه خانواده در قبال سالمند
وظیفه خانواده و وجود اطرافیان فرد سالمند این است که اولاً آگاه باشند که چنین حالاتی موجباتی برای بی‌اعتنایی کردن نسبت به آنان و یا تحقیر کردن آنها فراهم نسازد.
دوم اینکه آنان عمری را با عزت زندگی کرده و به زندگی اجتماعی فرزندان خود سر و سامان داده‌اند و از این بابت استحقاق هرگونه احترام را دارند..
سوم اینکه همچنان که ذکر شد بسیاری از این تغییرات با افزایش سن بوجود می‌آیند. سازش کردن، مدارا و تحمل کردن آنان امری ضروری است و بایستی آنان را در هر حالاتی پذیرا بود.
ارتقاء سلامت روحی
بعد روحی سلامتی یکی از ابعاد سلامتی است. طرفداران کلیت سلامت عقیده دارند که توجه جدی به بعد روحی سلامت و نقش آن در انسان بسیار ضروری می‌باشد. در این رابطه بهداشت روحی، به آن بخش از فرد اطلاق می‌شود که در جستجوی معنا و مقصود زندگی است.
سلامت روحی «چیزی» ناپیدا است که فیزیولوژی و روانشناسی ماوراءالطبیعه دارد. برطبق یک مفهوم نسبتاً جدید به نظر میرسد که تعریف مطلق برای آن وجود ندارد. به طور کلی سلامت روحی شامل کمال، اخلاقیات، اصول و هدف داشتن در زندگی و تعهد به چیزی اولی‌تر و باور به مفاهیم غیرعینی می‌باشد.
بعضی خصوصیات کلی سلامت روحی
عاری از بیماری و بیماری‌هاست.
هیچ اضطراب غیر ضروری را نشان نمی‌دهد.
اعتماد به نفس دارد.
دارای اندام‌ها و سیستم اندامی است که سالم هستند و به درستی کار می‌کنند.
عاری از استرس اجتماعی و روانی است.
عوامل اضطراب و افسردگی در سالمندان
انزوای اجتماعی، کاهش درآمد در دوران بازنشستگی و از دست دادن اعضای نزدیک خانواده از عوامل استرس‌زای مهمی هستند که می‌توان با آنها کنار آمد. اینها ممکن است باعث ایجاد اختلالات روانی شدید منجر به اضطراب یا افسردگی شوند. موارد ذکر شده از دشواری‌های عاطفی در سالمندان بوده و ممکن است موجب اختلالات روانی گردد.
اهمیت سلامت روان
سلامت روان ضعیف، ما را در برابر برخی از مشکلات جسمی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 آسیب پذیرتر می‌کند. حفظ سلامت روانی در ما نیز می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های روانی کمک کند. سلامت روان به ما کمک می‌کند دیدگاه مثبت‌تری داشته باشیم و از زندگی خود لذت بیشتری ببریم.
تغییرات ذهنی در دوران پیری
حافظه کوتاه مدت با افزایش سن تغییرات محسوسی را نشان می‌دهد، اما حافظه بلند مدت با افزایش سن کمتر کاهش می‌یابد. برخی از تغییرات در شناخت با افزایش سن طبیعی هستند، مانند زمان واکنش کندتر و کاهش توانایی حل مسئله. سرعت کدگذاری، ذخیره و بازیابی اطلاعات نیز با افزایش سن کاهش می‌یابد.
چگونگی حمایت عاطفی از سالمندان
چند روش برای برطرف کردن دشواری‌های عاطفی در سالمندان و برآوردن نیازهای سلامت عاطفی و روانی افراد مسن؛
گوش کردن فعال به سالمندان
سالمندان باید احساس کنند که اطرافیانشان آنها را دیده، شنیده و درک می‌کنند.
ایمنی و امنیت را در اولویت قرار دهید.
به خواسته‌های سالمندان احترام بگذارید.
امکان فعالیت‌های معنادار را برای آنها به وجود بیاورید.
شرکت در اجتماعات خانوادگی و دوستان
کمک به خود مراقبتی.
مراقب علائم افسردگی باشید.
نویسنده کارشناس ارشد مشاوره و روانشناس کودکان استثنایی
شهبازی (M.SH)
