سوءتغذیه در سالمندان و کمبود ویتامینها
سوء تغذیه در سالمندان و کمبود ویتامین در سالمندان؛خوب غذا خوردن در هر سنی مهم است اما در افراد سالمند اهمیت بیشتری هم پیدا میکند، زیرا نیازهای غذایی در سنین بالاتر تغییر میکند. تغذیه کافی برای سلامتی، کیفیت زندگی و بقا ضروری است. متأسفانه خیلی از سالمندان به دلایل گوناگون، آن اندازهای که باید به خورد و خوراکشان توجه نمیکنند.
این اتفاق میتواند منجر به تغذیه نادرست و سوءتغذیه شود. از طرف دیگر بدن ما با بالا رفتن سن از چند جهت دچار تغییر و تحول میشود.
تاثیر تغییرات ادراکی، فیزیولوژیکی و عوارضی بر بدن
ازجمله تغییرات ادراکی، فیزیولوژیکی و عوارضی. این تغییرات همگی بر عملکرد کلی بدن اثر میگذارند، که شامل تأثیر بر خورد و خوراک، دریافت مواد مغذی و سلامت عمومی میشود. تغذیه درست کمک میکند افراد سالمند احساس بهتری داشته و سالمتر باشند. پیشگیری از عوارض بسیار مؤثرتر از مداخلات درمانی است که فرد در اثر تغذیه نادرست به آنها نیاز خواهد داشت.
تغییرات ادراکی
تغییرات ادراکی در سالمندی میتواند بر تغذیه اثر بگذارد. مثلا تغییر حس شنوایی، بویایی و چشایی، قطعا تغذیه را تحت تأثیر قرار میدهد:
شنوایی: کاهش شنوایی بر توانایی حفظ یک تغذیه خوب اثر میگذارد. وقتی سالمند به دلیل کاهش قدرت شنوایی نتواند در یک جمع خانوادگی موقع خوردن غذا در گفتوگو شرکت کند، تجربه خوبی از غذایی که میخورد نخواهد داشت و از خوردن آن غذا لذت چندانی نمیبرد.
بویایی: از دست دادن حس بویایی میتواند تأثیر بزرگی بر نوع غذاهایی که انتخاب میکنیم، بگذارد. این ناتوانی نیز منجر به انتخابهای ضعیف غذایی میشود.
چشایی: یکی از شایعترین گلایههای افراد سالمند در ارتباط با تغذیه این است که نمیتوانند مزه غذاها را به خوبی حس کنند. با افزایش سن، پرزهای چشایی زبان کاهش مییابند، بنابراین مزههای شور و شیرین کمتر حس میشود و اغلب مزه غذاها را تلخ یا ترش حس خواهیم کرد. این اتفاق نیز سبب میشود سالمندان کمتر میوه و سبزی مصرف کنند.
تغذیه سالمندان را چگونه میتوان بهبود داد؟
واضح است تغذیهی خوب نقش مهمی در کیفیت زندگی افراد سالمند دارد. به همین دلیل مصرف داروهای پیشگیریکننده و توجه به عادتهای غذایی سالم ضروری است. یک متخصص تغذیه میتواند کمک کند فرد سالمند از یک برنامه غذایی درست و متناسب پیروی کند. متخصصان توصیه میکنند همه افراد ۵۰ سال به بالا باید روزانه وعدههای غذایی سالمی را از گروههای غذایی زیر انتخاب کنند:
میوهها: یک و نیم تا دو فنجان
سبزیجات: دو تا سه و نیم فنجان
غلات: ۱۵۰ تا ۳۰۰ گرم
غذاهای پروتئینی: ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم
لبنیات: سه فنجان شیر بدون چربی یا شیر کمچرب. این میزان معادل یک فنجان ماست یا تقریباً ۶۰ گرم پنیر است.
چربیها: پنج تا هشت قاشق چایخوری (روغن زیتون، آجیلها و …)
چربیهای جامد و قندهای افزوده باید مصرفشان را به حداقل برسانید.
تغییرات فیزیولوژیکی
یکی از دلایل اینکه در دوران سالمندی، نیازهای غذایی تغییر میکند این است که در این دوران، تغییرات فیزیولوژیکی رخ میدهد:
به طور کلی با افزایش سن، مصرف انرژی کاهش مییابد. با افزایش سن سرعت سوخت و ساز بدن کاهش مییابد.
عملکرد: بدن ما در سنین بالاتر کمکم به سمت کاهش عملکرد، تغییر در توزیع ساختار بدنی و تغییراتی در سیستم عصبی حرکت میکند.
سایر تغییرات مرتبط با افزایش سن
سایر تغییرات در عملکرد بدن نیز میتواند بر تغذیه در دوران سالمندی اثر بگذارد. وضعیت دندانها که مثلا تعداد، نحوه قرار گرفتنشان و میزان سلامت و کارایی آنها در سنین بالا تغییر میکند. سالمندانی که دندان مصنوعی دارند، سبزیجات و میوههایی مانند سیب یا هویج را نمیخورند. همچنین سالمندانی که دندان مصنوعی دارند نمیتوانند غذاهای سفت و چسبناک را بخورند.
تغییرات گوارشی: گاستریت مزمن، یبوست، تأخیر در تخلیه معده و نفخ نیز میتواند باعث شود فرد سالمند از خوردن میوه و سبزی و دیگر غذاهای سالم پرهیز کند. از اینرو خوردن آن دسته از غذاهایی که سالم و لازم هستند، ناچارا حذف میشود.
سوءتغذیه در بین سالمندان انواع مختلفی دارد و اغلب عامل آن کمبود ویتامینها و کلسیم در غذا میباشد. بیشتر پزشکان در مواجهه با افراد سالمند با علائم خفیف سوءتغذیه مانند از دست دادن اشتها، ناخوشی عمومی یا از دست دادن علاقه و تندرستی روبهرو میشوند. کمبودهای شایع مواد مغذی اساسا ریشه در مصرف ناکافی ویتامینهای A، B، C، E، D، اسیدفولیک، کلسیم دارد. سوءتغذیه میتواند نتیجه برخی از ریسک فاکتورهای اقتصادی اجتماعی است.
در مورد سالمندانی که اختلال بلع دارند، چطور؟
دیسفاژیا، یا اختلال بلع زمانی است که بلعیدن به سختی انجام میشود. بلعیدن غذا امری حیاتی در گوارش و تناول خوراک است و نیازمند توجه است بنابراین مراقبت از بیمار سالمند که در امیر بلعیدن غذا و تناول خوراک به کمک نیاز دارد بسیار مهم است. در بیشتر موارد، فرد ممکن است برای بلع غذاهای جامد مشکل داشته باشد؛ اما دانشگاه میشیگان تایید کرده افراد ممکن است برای بلع مایعات نیز مشکل داشته باشند.
وقتی افراد سالمند برای بلع غذاهای جامد مشکل دارند، پوره کردن غذا میتواند به بلع سادهتر کمک کند. برای نوشیدن آب در افرادی که با بلع مایعات دچار احساس خفگی میشوند پوره کردن غذا مفید است. برای رفع مشکلات بلع پوره غذا مفید میباشد و همچنین ریسک کم آبی در بدن را کاهش میدهد.
ارتباط برخی بیماریهای مزمن با افزایش سن
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، خیلی از بیماریها، ناتوانیها و حتی مرگ مرتبط با بیماریهای مزمن، با رعایت برخی اصول قابل پیشگیریاند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها توصیههایی برای کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای مزمن در سالهای بعدی زندگی دارد:
داشتن یک سبک زندگی سالم که شامل تغذیه سالم و ورزش منظم و اجتناب از تنباکوست. استفاده منظم از تستهای تشخیصی و غربالگری مانند غربالگریهای سرطان سینه، پروستات، دهانه رحم، دیابت، کلسترول، تراکم استخوان.
